Hybridisatie: de kern van het werk van de zaadveredelaar

Hybridisatie (of kruising) staat centraal in het werk van de zaadteler. Begrijpen hoe het ontstaat en hoe je het voorkomt, is essentieel om de raszuiverheid in de moestuin te bewaren.

Wat is hybridisatie?

Hybridisatie is de bevruchting van een bloem met stuifmeel van een ander ras binnen dezelfde soort.

• Het kan bewust gebeuren (om nieuwe rassen te ontwikkelen).

• Of onbewust (door insecten of de wind).

👉 Voor de tuinier die een ras trouw wil behouden, is toevallige hybridisatie een groot risico.

Autogamen vs allogamen

• Autogamen (zelfbestuiving): tomaat, sla, erwt, boon → klein risico op kruising.

• Allogamen (kruisbestuiving): pompoenen, komkommers, meloenen, kolen, wortels, bloemen zoals zonnebloemen of cosmos → groot risico.

Hoe hybridisatie vermijden?

• Ruimtelijke isolatie: verschillende rassen van dezelfde soort ver genoeg uit elkaar zetten.

• Tijdelijke isolatie: de bloeiperiodes laten verschillen.

• Fysieke barrières: insectengaas, kooien of zakjes rond bloemen.

• Handbestuiving: bloemen afdekken en gecontroleerd bestuiven.

• Beperk het aantal rassen van dezelfde soort in één tuin.

• Verwijder wilde verwanten in de buurt (bv. wilde wortel, strandbiet).

Het geval van pompoenen (Cucurbita)

Pompoenen kruisen binnen dezelfde soort:

• C. pepo: courgettes, patissons, sierpompoenen.

• C. maxima: reuzenpompoenen, hokkaido’s.

• C. moschata: butternuts, muskaatpompoenen.

👉 Een courgette (C. pepo) kan dus kruisen met een patisson (C. pepo), maar niet met een hokkaido (C. maxima).

Aanbevolen afstanden:

• 250–500 m in een hobbytuin.

• 800 m tot 1 km in professionele zaadteelt.

⚠️ Let op cucurbitacinen: kruisingen met sierpompoenen kunnen de bitterheid terugbrengen → vruchten worden oneetbaar en giftig.
👉 Regel: eet nooit een pompoen die uitgesproken bitter smaakt.

Het geval van bloemen 

Veel bloemen kruisen eveneens gemakkelijk:

• Zonnebloem: isolatie 300–800 m.

• Zinnia, cosmos: 150–300 m.

• Goudsbloem (Calendula) : 50–150 m.

• Lathyrus (siererwt): weinig risico, enkele meters volstaan.

Technieken: bloemen afdekken (zakjes), isolatiekooien, selectie van zuivere planten.

Wat je moet onthouden

• Autogamen zijn eenvoudig te behouden.

• Allogamen vragen grotere afstanden of beschermingsmethoden.

• Vooral pompoenen en bloemen zijn risicovol voor hobbytuinders.

👉 Hier ligt de kracht van Semailles: de raszuiverheid van onze variëteiten bewaken door zorgvuldige selectie en gecontroleerde teeltpraktijken.